Sta jij in overlevingsstand? Het autonome zenuwstelsel zorgt voor een juiste balans tussen actie en rust. Door een disbalans raakt je systeem overbelast en ontstaan er allerlei stressklachten. Ik vertel je graag meer en geef tips!
Waar bestaat het zenuwstelsel uit?
Het zenuwstelsel is een netwerk van cellen verspreid door ons hele lichaam. Het kan informatie opnemen en verwerken, waardoor het lichaam hierop kan reageren. Binnen het zenuwstelsel wordt onderscheid gemaakt tussen:
- Centraal zenuwstelsel
Het centrale deel bestaat uit de hersenen en de ruggengraat (roze op de afbeelding).> ontvangstcentrum van alle informatie die de zintuigen opvangen
> verwerkt de ontvangen informatie en slaat deze op in het geheugen
> stuurt spieren en organen in het lichaam aan - Perifeer zenuwstelsel
Het perifere deel bestaat grotendeels uit zenuwen. Het is de verbinding tussen het centrale deel, de spieren en de organen (geel op de afbeelding).> zorgt ervoor dat signalen van de zintuigen bij de hersenen terecht komen
> zorgt ervoor dat de signalen vanuit de hersenen terecht komen bij de spieren en organen
De twee delen werken nauw samen om ervoor te zorgen dat je lichaam goed kan aangeven wat het voelt en nodig heeft. Het zorgt er ook voor dat we op de juiste manier reageren op informatie (prikkels) van buitenaf.
Wat is het autonoom zenuwstelsel?
Binnen het perifere deel van het zenuwstelsel is weer onderscheid te maken tussen:
- Somatisch zenuwstelsel
Dit gedeelte houdt zich bezig met taken die we bewust uitvoeren. Bijvoorbeeld bewegen, praten, naar iemand zwaaien of zien, ruiken en proeven. - Autonoom zenuwstelsel
Dit gedeelte houdt zich bezig met taken die we onbewust uitvoeren. Bijvoorbeeld de hartslag, ademhaling en de spijsvertering.
Veel belangrijke taken in het lichaam worden verricht zonder dat we hier iets van merken, maar die wel van levensbelang zijn. Het autonome zenuwstelsel controleert en coördineert alle automatische functies van je lichaam.
Het autonome zenuwstelsel en stress
Het autonome zenuwstelsel is óók weer opgedeeld in twee delen:
- Sympathisch deel (het gaspedaal – actie)
Zorgt ervoor dat je in actie kunt komen, ook in tijden van stress en opwinding. Brengt het lichaam in een staat van paraatheid (vechten, vluchten of bevriezen). - Parasympatisch deel (het rempedaal – rust)
Zorgt voor ontspanning en herstel van het lichaam, bespaart energie en middelen. Actief bij veilige situaties, bijvoorbeeld tijdens het slapen.
Beide delen houden elkaar in balans. Is de ene in actiestand, is de ander in ruststand. Er kan echter ook een disbalans ontstaan. Het zenuwstelsel wordt té zwaar belast, waardoor het uiteindelijk ontregeld en beschadigd raakt. Bijvoorbeeld door altijd te druk te zijn, bij long-COVID, hersenletsel of een traumatische gebeurtenis.
Een goed voorbeeld is een traumatische gebeurtenis. Tijdens een traumatische gebeurtenis is het sympathisch deel actief (ACTIE!). Als er na deze ervaring geen ontspanning (RUST!) is en dus de angstprikkel blijft bestaan, kan de gebeurtenis niet goed verwerkt worden. Het autonome zenuwstelsel blijft daarmee uit balans. Je hersenen blijven reageren alsof ze moeten vluchten met als gevolg slecht slapen, angsten, vermoeidheid, depressie, gespannen schouder- en nekklachten, burn-out enzovoort.
Je zenuwstelsel kalmeren
Zoals je leest is het dus belangrijk om het autonome zenuwstelsel in balans te houden en waar nodig te kalmeren, zodat je lichaam in de veilige rustmodus komt. Hierbij wat tips.
😌 Ontspan voldoende
Neem voldoende tijd om te ontspannen na een inspanning. Na het werken of na het sporten. Zorg voor voldoende slaap.
😌 Ademhaling
Door onze ademhaling te verdiepen en vertragen, sturen we een signaal naar onze hersenen “je kunt ontspannen”.
- Buikademhaling
Pauzeer even en richt je aandacht op je buikademhaling i.p.v. borstademhaling. - Meditatie / yoga
Doe regelmatig aan meditatie of yoga om te oefenen met ademhalen en ontspannen. Ademhalingsoefening
Bijvoorbeeld Box Breathing / Square Breathing: je ademt in vier gelijke deeltjes, als langs de zijden van een vierkant.
Begin door ergens rustig te gaan zitten, je ogen te sluiten en dan eerst alle lucht uit te blazen, door je neus. Houd je adem vervolgens 4 seconden vast, adem dan 4 seconden in door je neus, houd dan weer 4 seconden vast, adem weer 4 seconden uit, enzovoort. Adem zo vijf minuten door om de effecten te voelen.- Een diepe zucht om spanning los te laten
Adem volledig in, adem dan volledig uit, wat langer op de uitademing. Studies hebben aangetoond dat een diepe zucht het autonome zenuwstelsel terugbrengt van een overgeactiveerde sympathische toestand naar een meer gebalanceerde parasympathische toestand.
😌 Juiste voeding en leefstijl
Met voeding en leefstijl kun je het autonome zenuwstelsel ondersteunen. Maak een afspraak om te bekijken hoe jouw zenuwstelsel functioneert. Aan de hand van de meting geef ik je graag advies op maat.